Kısacası, henüz Osmanlı mabedinin ikonografisi yapılmamıştır. Bir tarafta sağcılığın şişirdiği vıcık vıcık edebî tarih tasarımı, diğer tarafta ikonolojik
simge yorumculuğundan uzak pozitivist genellemecilik. Başka bir deyişle huysuz ve hoyrat sözde şekiller tarih tasarımı, ya da Kuban’ın sığındığı
hâliyle, mimaride simgeselliğinden soyulmuş sözde Türk pragmatizmi.
Önce ikonografi, sonra ikonoloji.
Geçmişi yüceltme ya da küçümseme tavırlarından uzaklaşıp mimarlık tarihçileri artık adam gibi bu toprakların dilini öğrenmelidirler. Osmanlı biliminin dilini. Medresenin ve tekkenin dilini.
Sayfa 44
Giriş Yazısı (devamı 4)
Asıl anlam ve içerik: Bu noktada, önemli bir soru çıkıyor karşımıza: Biz, bir esere sanatçısı tarafından bilinçli olarak konulan, ama günlük deneylerimiz içine girmeyen anlamı bilmezsek, o eseri tadabilir miyiz.? Onu dramatikliği, trajikliği veya güldürücülüğü içinde algılayabilir miyiz.? Bu soruya verilecek, akla uygun cevap herhalde ''Hayır''
İkonografi görseli betimler, sınıflandırır ve eserin derinlerine inmez. Ancak ikonoloji betimlemenin ötesine giderek sanat eserini anlamak için derinlere iner. Önce eserin biçimsel analizini yapar, sonra metinlere başvurur, son olarak da bütün edinilen bilgilerden yola çıkarak görseli tarihsel süreç içindeki diğer örneklerle karşılaştırarak yorumlar.
